Παρά το γεγονός ότι το Κυπριακό νομοθετικό πλαίσιο παρέχει αποτελεσματική προστασία στους ασθενείς, οι συνθήκες που επικρατούν στα δημόσια νοσοκομεία είναι, κατά μείζονα λόγο, απαράδεκτες. Πολλές φορές τα παράπονα των πολιτών αναφέρονται σε σοβαρές παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους, που ενίοτε φθάνουν τα φώτα της δημοσιότητας. Τα δικαιώματα των ασθενών στην πράξη δεν εφαρμόζονται με αποτέλεσμα να επικρατεί στα νοσοκομεία μια χαώδης κατάσταση.

Το πρόβλημα συνίσταται στο ότι οι ασθενείς, δυστυχώς, λόγω άγνοιάς κυρίως, δε γνωρίζουν και δε διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Το αποτέλεσμα: η απαράδεκτη κατάσταση που παρατηρείται σήμερα, ιδιαίτερα στα δημόσια νοσοκομεία.

Για να βελτιωθεί η κατάσταση που παρατηρείται οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους. Το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα σωματικής και ψυχικής ακεραιότητας και ασφάλειας, το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής και της αξιοπρεπούς μεταχείρισης στη παροχή υπηρεσιών υγείας και το δικαίωμα προστασίας της υγείας με κατάλληλα μέτρα πρόληψης ασθενειών καθώς και φροντίδας υγείας αποτελούν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα των οποίων η παραβίαση δεν πρέπει να γίνεται ανεκτή από κανένα.

Δεν είναι όμως δυνατόν μια υφιστάμενη κατάσταση να αλλάξει παρά μόνο εάν υπάρχουν δυσαρεστημένοι άνθρωποι οι οποίοι διεκδικούν τα δικαιώματά τους.

Ο Περί της Προστασίας των Ασθενών Νόμος (1) (I)/2005 (εφεξής «ο Νόμος») κατοχυρώνει τα δικαιώματα των ασθενών. Το άρθρο 4 του Νόμου κατοχυρώνει το δικαίωμα στη φροντίδα υγείας και της αξιοπρεπούς μεταχείρισης κατά τη φροντίδα της υγείας η οποία πρέπει να προσφέρεται με ανάλογο σεβασμό προς τις πολιτισμικές και ηθικές αξίες του ασθενούς.

Δυνάμει του άρθρου 10 ο ασθενής που εισάγεται σε ιατρικό ίδρυμα έχει δικαίωμα να ενημερωθεί λεπτομερώς και γραπτώς για την κατάσταση και εξέλιξη της υγείας του. Η αποκάλυψη των πληροφοριών στον ασθενή περιορίζεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις όταν δηλαδή οι πληροφορίες είναι δυνατό να προκαλέσουν σοβαρή βλάβη στην πνευματική και φυσική υγεία του.

Δυνάμει του άρθρου 17 πρέπει να τηρούνται λεπτομερή ιατρικά αρχεία στα οποία να περιλαμβάνεται ιατρική πληροφόρηση αναφορικά με τη θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής.

Ο Λειτουργός Δικαιωμάτων Ασθενών είναι ένας σημαντικότατος θεσμός που θεσπίστηκε δυνάμει του άρθρου 22. Είναι υπεύθυνος να παρέχει συμβουλές και βοήθεια για σκοπούς διαφύλαξης των δικαιωμάτων των ασθενών, να λαμβάνει και να χειρίζεται παράπονα ασθενών που χρήζουν άμεσου χειρισμού και να ενημερώνει το ιατρικό, παραϊατρικό, νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό του ιδρύματος, για όλα τα θέματα που αφορούν τις διατάξεις του Νόμου.

Το άρθρο 23 του Νόμου δίδει αρμοδιότητα στην Επιτροπή Εξέτασης Παραπόνων για τη διερεύνηση και επίλυση προβλημάτων τα οποία δεν ικανοποιήθηκαν από την απόφαση του Λειτουργού Δικαιωμάτων. Ασθενείς που έχουν παράπονο, προβληματισμό η απορία έχουν το δικαίωμα να απευθυνθούν στις υπηρεσίες αυτές, έτσι ώστε να τύχουν της άμεσης βοήθειας και εξυπηρέτησης.

Πέραν των ανωτέρω αναφερομένων δικαιωμάτων τα οποία προστατεύονται Νομοθετικά, η Νομολογία μας έχει προ πολλού αναγνωρίσει το καθήκον επιμέλειας που οφείλουν οι ιατροί και κατ΄ επέκταση τα νοσοκομεία προς τους ασθενείς τους. Στην υπόθεση Αγγελή v Βορκά (2007), ΑΑΔ 761, ο αείμνηστος Ηλιάδης, Δ., με αναφορά στο Άρθρο 51 (1) του Περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148, όπως τροποποιήθηκε, αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι "ο ιατρός οφείλει κατά την παροχή της ιατρικής φροντίδας στον ασθενή να καταβάλλει τέτοια δεξιότητα ή επιμέλεια ως θα αναμενόταν από ένα συνετό άνθρωπο που έχει τα προς την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος προσόντα." Η παράβαση αυτού του καθήκοντος του ιατρού, εάν προκαλέσει ζημιά στον ασθενή δίδει αγώγιμο δικαίωμα εναντίον του ιατρού και των νοσηλευτηρίων για αποζημιώσεις.

Εκείνο που πρέπει να γνωρίζουν οι ασθενείς είναι ότι έχουν δικαιώματα. Ο κάθε Κύπριος πολίτης έχει δικαίωμα να γνωρίζει ποια είναι τα δικαιώματά του και έχει υποχρέωση να τα διεκδικεί και να επιμένει στην εφαρμογή τους.

Η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων των ασθενών και η εμμονή στην εφαρμογή τους είναι ο κυριότερος παράγοντας που επενεργεί στη διασφάλιση του επιπέδου φροντίδας που παρέχουν τα νοσηλευτήρια για την υγεία των πολιτών. Δικαιώματα υπάρχουν, διεκδικήστε τα.